نشر توسط:دکتر محمدصالح گرامی درباره : جغرافیا شهری و روستایی , مسائل جمعیتی ایران و جهان , جغرافیا سیاسی , دانش آموزان , دانشجویان , استادان ,
Views 1752 تاریخ : شنبه 26 شهریور 1390 نظرات (1)

در ميان بيشه زارهاي سرسبز شمال ايران، بين كوه سرفراز البرز و ساحل زيباي درياي خزر، در ميان شاليزارهاي به بار نشسته و شكوفه هاي بهار نارنج، شهر تنكابن با مردماني مهربان، مهماندوست و با فرهنگ قرار دارد.
    
    آب و هوايش معتدل شرجي است و با همسايه غربيش رامسر در داشتن ركورد بيشترين ميزان بارش در ايران تقريباً برابري مي كند.
    
    قبل از رسيدن فروردين و بهار، تپه ها و كوه هاي اطراف شهر مملو از گل هاي بنفشه و پامچالي است كه آمدن بهار را نويد مي دهند و صبح ها معمولاً مه آلود است. زيبايي بهار در اين شهر غيرقابل تصور است، چنانكه در ميانه ارديبهشت، همه جا مملو از عطرگل و شكوفه هاي بهار نارنج شده و با نمايش قدرت خدا، انسان را به ياد بهشت مي اندازد. در اين شهر كه كشاورزي و دامداري از عمده ترين مشاغل است، بهار شروع كار كشاورزي به شمار مي آيد.

در اين شهرستان درياي خزر هم ميزبان شماست. فرصت آبتني و شنا و ماهيگيري در خزر و گشت و گذار در جنگل هاي خارج از شهر (دوهزار و سه هزار) را نبايد از دست داد. تابستان فصل برداشت برنج تنكابن است كه يكي از محصولات عمده اين شهرستان است.
    
    پاييز هم در تنكابن ديدني است كوه ها لباس سبز خود را زرد و قرمز مي كنند تا جلوه اي از قدرت خدا را به نمايش بگذارند. حالا ديگر سكوتي از خروج ميهمان هاي تابستاني برقرار است و هوا رو به خنكي مي رود. مقدار بارش به نسبت تابستان كمتر مي شود و روزهاي آفتابي بيشتري در اين شهر منتظر شماست. در اواخر پاييز هم محصول درختان مركبات براي برداشت آماده است.
    
    به دليل وجود درصد رطوبت بالا، در زمستان دماي هوا ندرتاً به زير صفر مي رسد و گاه برف ناچيزي زمين را سفيد پوش مي كند. در تنكابن زمستان شب هاي زيبايي دارد. ستاره ها بزرگتر و نزديكتر و مهربانتر مي شوند و بي سبب انسان را به كوچه ها مي كشانند تا نگاهشان كني.
    
    شهسوار نام قديمي تنكابن در لغت به معناي چابك سوار است، از آن رو كه در قديم زيباترين و بهترين اسب در اختيار پادشاهان قرار مي گرفت و نتيجتاً پادشاه ماهرترين سواركار برشمرده مي شد بنابراين به ساير سواركاران و دليران نيز لقب شهسوار مي دادند.
    
    در تاريخ هم شاهد بوده ايم كه سپهسالار، محمدولي خان خلعتبري تنكابني از شهسوار براي كمك به انقلاب مشروطه با سپاهي از شهسواران عازم تهران شد.
    
    موقعيت فعلي شهرستان تنكابن از قدمت چنداني برخوردار نيست ولي روستاها و دهات اطراف به نسبت قديمي ترند.
    
    يكي از قديمي ترين بخش هاي اين شهر كه اكنون به دليل پيشروي بافت شهري، به تنكابن متصل شده، خرم آباد است كه در جنوب تنكابن واقع شده است.
    
    زبان، فرهنگ و آداب و رسوم تنكابن كه به صورت قراردادي در غرب استان مازندران واقع شده، در واقع برگرفته از زبان و فرهنگ گيلاني است و تشابه چنداني به ساير شهرهاي مازندران ندارد.
    
    رودخانه چشمه كيله كه يكي از بزرگترين رودخانه هاي منطقه به شمار مي آيد از مركز اين شهر عبور كرده و در بهار مامن تخمگذاري ماهيان است.
    
    جمعيت اين شهر با حومه اش در سال 1380 هجري شمسي 600/35 نفر برآورد شده كه از نظر شمار ساكنان و بين شهرهاي استان مازندران در رديف 11 و بين شهرهاي ايران در رديف 173 قرار گرفته است.
    
    اين شهر تا قبل از انقلاب شهسوار ناميده مي شد كه بعد از انقلاب تغيير يافت و تنكابن نام گرفت. به اين دليل كه تنكا نام قلعه اي باستاني بوده و بن هم در زبان محلي به معناي پايين است و تنكابن شهري تاريخي بوده در پاي اين قلعه .
    
    
    
    مكان هاي ديدني و تاريخي
    
    سواحل زيباي درياي مازندران، جنگل هاي بي شمار و سبز تنكابن، درياچه هاي موجود در اين شهرستان، رودخانه ها و چشمه هاي پرشماري كه در مناطق دور و نزديك اين ناحيه پراكنده شده اند، پارك هاي طبيعي متعدد چون پارك محلي خشكه داران و غارهايي چون غار خرم آباد تنها بخشي از ديدني هاي اين شهرستان زيبا را تشكيل مي دهند.
    
    
    
    صنايع و معادن
    
    انواع صنايع مرتبط با كشاورزي و باغداري در شهرستان تنكابن رواج دارد. كارخانه هاي كمپوت و كنسروسازي، كارخانه هاي چاي و برنجكوبي و... ازجمله صنايع اين منطقه هستند كه در ارتباط با پايه هاي اقتصادي اين منطقه برپا شده اند.
    
    
    
    كشاورزي و دامداري
    
    كشاورزي و باغ داري اساس اقتصاد شهرستان تنكابن را تشكيل مي دهد. آب كشاورزي شهرستان تنكابن از رودها و چشمه تأمين مي شود و محصولات كشاورزي آن برنج، گندم، جو، سبزي، تره بار، گل گاوزبان، گياهان زينتي، چاي، مركبات، كيوي، فندق، گردو، گلابي، سيب، آلو، آلوچه و انجير هستند. باغ هاي متعدد مركبات در سرتاسر ناحيه تنكابن پراكنده هستند و انواع مركبات، برنج، چاي و كيوي مهمترين صادرات اين شهرستان را تشكيل مي دهند.
    
    
    
    مشخصات جغرافيايي
    
    شهرستان تنكابن يكي از شهرستان هاي استان مازندران است كه 20 متر پايين تر از سطح درياي آزاد قرار دارد. شهرستان تنكابن در مسير راه رشت چالوس واقع شده و از شمال به درياي مازندران، از شرق به چالوس، از جنوب به سلسله جبال البرز و از غرب به شهرستان رامسر محدود مي شود.
    
    راه هاي ارتباطي تنكابن عبارتنداز:
    
    راه تنكابن رامسر به درازاي 20 كيلومتر
    
    راه تنكابن چالكرود به درازاي 40 كيلومتر
    
    راه تنكابن شانه تراش به درازاي 43 كيلومتر
    
    
    
    وجه تسميه و پيشينه تاريخي
    
    تنكابن پيش از اين جزو گيلان به شمار مي آمده و حد شرقي آن به نمك آبرود مي رسيده است.
    
    خرم آباد (شهسوار) حاكم نشين نواحي قشلاقي و دوهزار حاكم نشين ييلاقي آن محسوب مي شد. آثار و اشيايي كه در ناحيه كلاردشت و تپه هاي اطراف آن بر حسب تصادف به دست آمده، نشان مي دهند كه اين منطقه در دوره هاي گذشته، آباد و از تمدن ويژه اي برخوردار بوده است. تنكابن يا شهسوار در گذشته هاي دور رستمدار هم خوانده مي شد. پادوسبانان تا زمان شاه عباس اول حكومت محلي اين منطقه را در اختيار داشتند. از دوران صفويه تا سال 1209ه.ق كه آغاز سلطنت آقامحمدخان است، اين شهر فيض ناميده شد. در دوره قاجاريه اين شهرستان را تنكابن ناميدند. پس از سقوط قاجاريه و با روي كار آمدن پهلوي اول، اين شهر شهسوار و با وقوع انقلاب اسلامي مجدداً تنكابن شد. تنكابن امروزي شهري آباد و ديدني است.
    
    
    
    موزه تاريخ طبيعي خشكه داران
    
    در كيلومتر 30 محور تنكابن به چالوس، حدفاصل عباس آباد و سلمانشهر منطقه حفاظت شده خشكه داران قرار دارد. اين منطقه كه در 100 متري دريا قرار دارد به عنوان تنها جنگل جلگه اي و
    
    بكر و از آخرين بازمانده هاي اكوسيستم هاي جنگلي شمال ايران است. اين موزه با مسافتي بالغ بر 26 هزار متر مربع داراي گونه هاي مختلف جانوري و گياهي است. سازمان حفاظت محيط زيست موزه تاريخ طبيعي خشكه داران را با مجموعه تاكسيدرمي حيوانات شمال ايران در اين منطقه داير كرده است كه با استقبال گروه هاي مختلف گردشگران به ويژه دانش پژوهان مواجه بوده است.
    
    
    
    اماكن زيارتي
    
    امامزاده درويش ماهرو(ع)، امامزاده ايوب پيغمبر(ع)، امامزاده ابوالقاسم(ع)، امامزاده سيد ابوالحسن المويد بالله(ع)، امامزاده قاسم(ع)، بقعه سيد ابوجعفر ثائري ابيض تنكابن
    
    
    
    عمارت و محوطه هاي باستاني
    
    ساختمان شهرباني، ساختمان شهرداري، ساختمان ژاندارمري، ساختمان حاج خليلي، نهارخوران اميراسعد، راه مالرو، فرهاد جوي
    
    
    
    قلعه ها،
    
    قلعه نوشاه، قلعه كتي، قلعه هاله كله، قلعه بهكله، قلعه سياورز خرم آباد، قلعه رودپشت، قلعه لشكرك، قلعه هلوكله، پل قلعه گردن و قلعه تنكا
    
    
    
    بندها و پلها
    
    پل لپاسر، پل حسن كلايه، پل قلعه گردن و پل چشمه كيله