چکیده مقاله :

شهر و شهر نشيني در جهان اسلام خاورميانه از دوره اسلامي يعني از زمان فتوحات اعراب در قرن 7 ميلادي فراتر نمي رود.اعراب درست در آن زمان كه شهر گرايي متعاقب سرنگئني امپراطوري روم غربي عصر مشهور به قرون تاريك را از سر گرم احداث شهر هاي جديد و بازسازي شهر هاي رومي قديم در مصر و كشورهاي واقع در كرانه شرقي مديترانه و شهرهاي ساساني بودند جهان بيني اسلامي برا تحقق آرمان هايش به شهر احتياج دارد و اين امر در تغيير و تحول و توسعه آن موثر واقع مي شود بعد از اسلام از زندگي سياسي دولت شهر هاي يوناني و رومي در ان خبر نيست امتيازات طبقاتي دوران ساساني به هم ريخته و مهمتر اينكه شهر هاي اسلامي نسبت به منطقه پيرامونش امتيازات خاصي را دارا نيستند با ورود اسلام كه قدرت سياسي شهر تغيير كرد و سلسله مراتب اجتماعي هم فرو ريخت كه اين امر باعث شد كه ديوارهاي شارستان از بين برود و باعث پيوند شهر با منطقه پيرامون شد كه شهرهاي اسلامي تفاوتي بين شهر و ده قائل نيستند و شهروند شهرها دوره اسلامي فرمان بردار احكام اسلامي امام خليفه يا نمايندگان او هستند در واقع شهرهاي قبل از دوره اسلامي مثل شهراهي ساساني محل استقرار چهار طبقه مشخص و ممتاز اجتماعي بودند كه عمدتا در شهر ساكن بودند و در مقابله با منطقه پيراموني مفهوم پيدا مي كند در واقع شهر در دوره اسلامي كه به علت داشتن بازار كه عنصر سياسي پادگان يا قرارگاه سپاه عنصر نظامي و مهمتر از همه كاركرد مذهبي و زلارتي عنصر فرهنگي كه نوعي ارتباط بين فضاي پيراموني و روستاهاي اطراف بود كه از جهان بيني اسلامي نشات مي گرفت. ( نظريان- اصغر- جغرافياي شهري ايران- چاپ ششم آبان1383- پيام نور) شهرهاي قديمي: با ورود اسلام و تغير در ساختار اجتماعي رنگ و بوي اسلامي به خود مي گيرد و از تحول و دگرگوني و گسترش طبيعي برخوردار مي شود و با تغيير در ساختار كالبدي شكل تازه اي به خود مي گيرد آتشكده ها.ويران و به جاي آن مساجد جامع بنا گرديد.و كهندژ ويران و ديوارهاي ان به انضمام ديوارهاي شارستان فروريخت و باعث ابادان شدن حومه يا به اصطلاح جديد(ربض)گرديد.ساير اركان شهر دگرگون شد و بازار با نظمي تازه و با اصول و روابطي نو شروع به فعاليت كرد و گرداگرد بازار محلات شهري شكل گرفتتند كه قلب خواستگاه قومي نژادي قبيله اي و مذهبي داشت و هر كدام با مسجد و بازارچه و مدرسه و حمام و عوامل ديگر مخصوص به خود استقرار يافت. ( نظريان- اصغر- جغرافياي شهري ايران- چاپ ششم آبان1383- پيام نور) شهرهاي نوبنياد: نخستين شهرهايي كه پس از اسلام احداث شدند اردوگاه هايي بود كه براي استقرار سپاهيان مسلمان و مهاجرين تاسيس شده بود كوفه و بصره از اين شهرها بود كه در دهه دوم هجري ساخته شدند تعدادي از اين شهرها در كنار شهر هاي قديمي قلاغ-نقاط استراتژيك و يا در جوار اماكن متبركه در راستاي اهداف اسلامي بنا شد از ديگر شهرهاي نو بنياد بغداد كه مركز روحاني و سياسي خلفاي عباسي بود و سامره و دسته ديگر شهرهاي جديد دوره اسلامي شهرهايي بودند كه مردم در كنار شهادت گاه ها مزار امامان بنا مي كردند مثل مشهد قم كربلاو...ودر واقع آغاز رونق شهر نشيني در امپراطوري اسلامي را مي توان به قرن 3هجري و به نوعي تا قرن 6هجري دانست كه شهرهاي بزرگ با جمعيتي حدود 100هزار نفر و بيشتر نيز بود

جهت مشاهده کامل این مطلب ابتدا باید عضو شوید